Manyetik Rezonans Görüntüleme: Temel Bilgiler

PULS ZAMANLAMA (PULSE TIMING) DİYAGRAMLARI

Puls sekanslarını tanımlamak için günümüzde “puls zamanlama diyagramları” kullanılmaktadır. Bu diyagramlar sayesinde RF pulsların ve gradiyent sargıların ne zaman ve nasıl çalıştıklarını kolaylıkla anlayabilmekteyiz. Şu ana kadar konvansiyonel sekans olan Spin-eko sekansı ve Inversion Recovery sekanslarından bahsettik; şimdi sırasıyla bunların puls zamanlama diyagramlarının nasıl olduğuna bakarsak;

Daha önce detaylı olarak bahsettiğimiz ve diyagramdan da anlaşıldığı gibi (Şekil 7.11), görüntü oluşturmak için birbirine dik pozisyonlarda çalışan 3 gradiyent sargı sistemi gerekmektedir (Kesit-belirleme, faz-kodlama, frekans-kodlama). Daha önce bu gradiyent sargıların çalışma prensiplerini öğrendik; ancak puls zamanlama diyagramları ile bunların ne zaman ve ne sürede kullanıldıkları daha kolay biçimde anlaşılabilmektedir.  

Şekil 7.11: Spin-eko puls zamanlama diyagrami

Kesit-belirleme, 90° ve 180° RF puls uygulandığı anda çalıştırılmaktadır; bunun amacı RF pulsları ile sadece bir kesite uyan voksellerdeki protonları etkilemektir (diyagramda izlenen gradiyentlerdeki karelerin yükseklikleri gradiyentin amplitütü, genişliği ise çalışma süresini temsil etmektedir). Diyagramda dikkat ederseniz, 90° RF puls ile aynı anda çalıştırılan kesit-belirleme (slice-selection) gradiyentinden hemen sonra, bu gradiyent kısa bir süre için ters yönde çalıştırılmaktadır. Bunun amacı bu uyguladığımız kesit-belirleme gradiyentinin neden olduğu protonlar arası faz-bozulmasını (de-phasing) engellemektir (bu işlem 180° RF puls ile uygulanan kesit belirlemeden sonra yapılmaz, çünkü 180° RF puls ile zaten protonlar arası “in-phase” oluşturulmaktadır).

Faz-kodlama (phase-encoding) gradiyenti protonlar arasında faz şifti oluşturmak için, 90° RF puls sonrası bir süre için çalıştırılır ve bunu temsil eden çizgili görünüm her seferinde artırılan gradiyent steplerini ifade etmektedir.

Daha önce frekans-kodlama (frequency-encoding) gradiyentinin sinyal alınacağı zaman çalıştırıldığını söylemiştik. Ancak bunu sadece bu anda uygularsak eko-sinyalin alındığı anda) protonlar arasında “de-phase” oluşturacağı için sinyalin kaybolmasına veya azalmasına sebep olmaktadır. Bundan kurtulmak için 180° RF pulsdan hemen önce “de-phaser” uygulanmaktadır (Şekil 7.12).  

Şekil 7.12: Frekans-kodlama gradiyentinin calisma prensibi. 180 RF puls oncesi gradiyent ile dokuda inhomojeniteyi bilerek olusturduktan sonra, 180 RF pulsun ayna etkisi ile transvers manyetizasyonlar tam ters yone donmektedirler. Ikinci defa frekans-kodlama gradiyenti ayni yonde ilkinden daha uzun sure calistirildiginda TE zamaninda, dokuda eko sinyal olusmaktadir (eko-sinyal elde edildigi anda frekanslarin esit olmadigina dikkat ediniz).

180° RF puls öncesi uygulanan “de-phaser” protonlar arasında faz şiftine (dephase) neden olacaktır; bu etki ortadan kalktığında protonlar yine (Bo etkisi ile) aynı frekansda salınım göstereceklerdir. Bu anda uygulanan 180° RF puls, daha önce açıklandığı gibi, protonlarda ayna görüntüsü oluşturur. Frekans-kodlama gradiyenti ikinci defa aynı yönde çalıştırıldığında (ikinci defa uygulanan frekans-kodlama’nın ilk yarısı, ilk uygulanan frekans-kodlama ile eştir), frekansları farklı olan protonlar bir anda “inphase” konumuna ulaşmaktadırlar ve bu eko-sinyale neden olmaktadır (eko-sinyal elde edildiğinde frekansların aynı olmaması ile voksellerimizi birbirlerinden ayırabilmekteyiz).  

Şekil 7.13: Inversion Recovery puls zamanlama diyagrami. Bu sekansda 90 RF pulsdan once ilave bir 180 RF puls kullanilmaktadir. Bu ilave 180 RF puls uygulandigi anda kesit-belirleme gradiyenti de calistirilmaktadir.

Ana sayfa     I    iletisim